Brede politieke steun voor Sociaal Akkoord Armoedecoalitie Utrecht

Vooruitlopend op de gemeenteraadsverkiezingen kruisten op 20 februari 2018 tien politieke partijen in Utrecht de degens over de thema’s ‘voldoende leefgeld’, ‘schuldenproblematiek’ en ‘kansen voor kinderen en jongeren’. Ruim 120 bezoekers woonden de avond bij en reageerden kritisch op de uitspraken van de debatterende partijen. Ter afsluiting ondertekenden de aanwezige partijen het Sociaal Akkoord. Met dit breed ondersteunde sociaal akkoord wil de Armoedecoalitie Utrecht bewerkstelligen dat het bestrijden van armoede en sociale uitsluiting een essentieel onderdeel wordt van het nieuw te vormen collegeakkoord.

In debat

“Gemeente en hulpverleners zouden niet tegenover, maar naast burgers met een laag inkomen moeten staan”. “Instanties zouden vanuit vertrouwen en niet vanuit wantrouwen moeten handelen”. “Het leefgeld is onvoldoende om van rond te kunnen komen” en “Schuldhulp moet sneller geregeld worden”. Deze en andere geluiden waren gisteravond te horen tijdens het verkiezingsdebat over de thema’s ‘voldoende leefgeld’, ‘schuldenproblematiek’ en ‘kansen voor kinderen en jongeren’.
In drie rondes stonden VVD, GroenLinks, ChristenUnie en Partij voor de Dieren, D66, Student & Starter en PvdA, en als laatste Stadsbelang, CDA, en SP in de arena van het Vorstelijk Complex. Per ronde werden de thema’s telkens ingekleurd door professionals en persoonlijke verhalen van ervaringsdeskundigen, mensen die aan den lijve ondervinden hoe het is om te leven van een kleine beurs.

Sociaal Akkoord

Aan het einde werd het ‘Sociaal Akkoord’ gepresenteerd. In dit akkoord stelt de Armoedecoalitie drie prioriteiten op het gebied van armoedebestrijding: Voldoende leefgeld, versterking van de aanpak van schulden en extra investeren in kinderen en jongeren. Ook betwist de Armoedecoalitie de geplande daling van het armoedebudget in 2019 met 2,3 miljoen euro. Het armoedebudget moet de komende jaren juist meegroeien met het aantal Utrechters en het stijgend aantal mensen dat leeft in armoede.
GroenLinks, SP, D66, PvdA, CDA, ChristenUnie, PvdD, Stadsbelang Utrecht, Student & Starter conformeerden zich door ondertekening aan dit akkoord. Daarmee gaven zij aan zich in te willen zetten het armoedebudget mee te laten groeien met het aantal mensen in armoede, en de vraagstukken die dat voor de stad met zich meebrengt. De VVD ondertekende op de punten schuldenaanpak en investeren in kinderen en jongeren.

 

DE TEKST VAN HET SOCIAAL AKKOORD

Geef mensen met een kleine beurs meer ruimte!

Op 21 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. De Armoedecoalitie Utrecht is een bundeling van maatschappelijke organisaties, initiatieven en betrokkenen,, zoals Tussenvoorziening, Leger des Heils, U Centraal, Lister, Lokalis, Buurtteamorganisatie Sociaal, woning-bouwcorporatie Portaal, Zilveren Kruis, Hogeschool Utrecht, Emmaus, Al Amal, Solgu, Ubuntuhuis, U-2B Heard!, Cosbo, Nisbo, Steunpunt GGz, Stichting Leergeld, JoU, buurtpastoraten van de kerken en vele anderen.  Als Armoedecoalitie maken wij ons hard voor het bestrijden van armoede en sociale uitsluiting in de stad. Dat is hard nodig. Het aantal huishoudens dat rond moet komen van een laag inkomen (<125% wettelijk sociaal minimum) is inmiddels gestegen naar 18% (een stijging van 12,5% sinds 2010). Dat is bijna 1 op de 5 Utrechters. Het grootste probleem zien we bij huishoudens die vier jaar of langer in armoede leven. Het CBS laat zien dat de armoede zich bij hen verder verdiept. Zij komen maandelijks tekort om de vaste lasten en activiteiten te betalen. Er is weinig perspectief om er zelf nog uit te kunnen komen.

De Armoedecoalitie wil graag met u de komende jaren een antwoord geven op de hoogste noden van mensen met een laag inkomen. Laten we ervoor zorgen dat het aantal mensen in ernstige armoede afneemt, kinderen meer kansen krijgen en de ontstane tweedeling in de samenleving vermindert.

Wat ons betreft zijn er drie prioriteiten:

• Voldoende leefgeld
• Versterking van de aanpak van schulden
• Extra investeren in kinderen en jongeren.

1             Voldoende leefgeld voor mensen met een laag inkomen.
Iedere Utrechter moet in elk geval volgens de Nibud normen na de noodzakelijke vaste lasten voldoende geld overhouden. Veel huishoudens lukt het niet om elke dag te voorzien in de eerste levensbehoeften. Dat komt omdat zij na de noodzakelijke vaste lasten onvoldoende geld overhouden voor eten, drinken, kleding, informatie, vervoer en ontspanning (sporten, cultuur, ontmoeting). Daarnaast zijn er nog mensen met beslagleggingen en schulden die daardoor op een laag besteedbaar inkomen uitkomen. Mogelijke maatregelen zijn:

• Geef ook mensen die vanwege bepaalde omstandigheden een laag besteedbaar inkomen hebben de mogelijkheid een gratis U-pas aan te vragen. Denk bijvoorbeeld aan gezinnen met veel kinderen, mensen met een chronische ziekte of beperking en mensen in een schuldregeling. Zij vallen nu vaak buiten de U-pas en alle daaraan gelieerde regelingen, terwijl zij veelal minder leefgeld overhouden dan de reguliere U-pas houders.
• Pas de individuele inkomenstoeslag in een eerder stadium toe (bijvoorbeeld na 1 jaar), zodat mensen die evident tekort komen, toch kunnen voorzien in plotselinge uitgaven als een kapotte wasmachine.
• Stel bijzondere bijstand ook open voor zorg- en ondersteuningskosten van mensen met een chronische ziekte of beperking, ouderen met een laag besteedbaar inkomen en mensen die (bijv. vanwege een oude schuld) niet de overstap hebben kunnen maken naar de U-polis Top.
• Ga door met de inzet op verlaging van de woonlasten.

Op het moment dat mensen voldoende leefgeld hebben, hoeven ze zich minder zorgen te maken of er ‘s avonds voldoende eten op tafel is en de elektriciteitsrekening betaald kan worden. De stress neemt dan af en de gezondheid en participatiekansen toe.

2             Schuldenaanpak

De schuldenproblematiek is hoog (14.000-35.000 huishoudens). Naar schatting bereikt de hulpverlening (buurtteam en Stadsgeldbeheer) slechts een beperkt deel (10-27%) van hen. Bijna 75% blijft onder de radar, maar de problemen lossen zich niet vanzelf op en leiden uiteindelijk tot onwenselijke situaties zoals marginalisering, huisuitzetting en zo verder. De uitbreiding van de vroegsignalering door de buurtteams is essentieel om juist deze groep in een eerder stadium te bereiken.

Daarnaast roepen wij op:

• Zet in op voldoende deskundigheid aan de voorkant, wijs mensen niet af op basis van één criterium, maar kijk naar de gehele situatie. Schakel tijdig specialistische hulp in ook in de buurtteams. (Ombudsman, Open deur, 2018)
• Stem het schuldhulpverleningsbudget structureel af op de gesignaleerde (15.000) huishoudens met problematische schulden, zodat wachtlijsten beheersbaar blijven.
• Versimpel de (toegang tot) regelingen en verminder bureaucratie. De zelfredzaamheid van mensen met problemen ligt vaak een stuk lager dan verwacht. Hou daarnaast rekening met mogelijke beperkingen van mensen zoals een licht verstandelijke beperking en laaggeletterdheid.
• Zet ervaringsdeskundigen in om de drempel tot zorg en regelingen te verlagen.

3             Kinderen en jongeren

15% van de Utrechtse kinderen groeit op in armoede (tov 10% een aantal jaar geleden). Dat zijn gemiddeld 4 à 5 kinderen in elke schoolklas. Deze kinderen hebben het niet gemakkelijk. Zij groeien op in stressvolle situaties, leren vaak minder goed met geld omgaan omdat er geen geld is, hebben doorgaans weinig vertrouwen in instanties, en worden makkelijker uitgesloten. Deze kinderen verdienen het om kind te kunnen zijn, hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen.

• Breid daarom het budget voor het kindpakket uit zodat kinderen niet hoeven te kiezen tussen sport of schoolkosten.
• Geef meer aandacht voor financiën op school en mogelijkheden voor kinderen om hun talenten en vaardigheden te ontwikkelen (via de weekendschool, gratis bijles voor kinderen uit lage inkomensgroepen en voldoende stageplekken).
• Er zijn veel maatschappelijke initiatieven (als bijvoorbeeld het Nationaal Fonds Kinderhulp, Stichting Leergeld, het Jeugdcultuurfonds en het Jeugdsport Fonds). Stimuleer als gemeente de onderlinge samenwerking en zorg dat er in Utrecht 1-loket voor de aanvragen komt.
• Bied extra aandacht aan jongeren die buiten de boot vallen en problematische schulden hebben. Breid de doelgroep van het jongerenfonds uit en realiseer een sluitende schuldenaanpak zodat jongeren een echte tweede kans krijgen.
• Investeer in betaalbare sociale huurwoningen voor jongeren tot 23 jaar. Zij komen alleen in aanmerking voor huurtoeslag als zij een appartement hebben voor maximaal €417,- huur p.m. Dat is in Utrecht niet te vinden.

Houd het armoedebudget op peil!

Als we willen dat het aantal mensen in ernstige armoede afneemt, kinderen meer kansen krijgen en de ontstane tweedeling in de samenleving vermindert, dan is het belangrijk het armoedebudget de komende jaren op peil te houden. Nu daalt het budget in 2019 met 2,3 miljoen euro. Als Armoedecoalitie bepleiten wij om het armoedebudget mee te laten groeien met het aantal mensen in armoede, en de vraagstukken waarvoor de stad gesteld wordt.

Werkt u mee aan het realiseren van deze agenda?

Aldus ondertekend door de dragende organisaties van de Armoedecoalitie Utrecht, inclusief OMDUW.

FEITEN OVER ARMOEDE IN UTRECHT

Armoede in Utrecht
25.000 huishoudens in Utrecht komen rond van een laag inkomen (<125% wettelijk sociaal minimum). Een deel van deze mensen lukt het om de eindjes aan elkaar te knopen, een deel lukt het niet of nauwelijks om het hoofd boven water te houden. 15% van de kinderen groeit op in armoede. Dat zijn gemiddeld 4 à 5 kinderen in elke schoolklas. Circa 450 kinderen wonen in de maatschappelijke opvang. Utrecht is een sociale stad, maar ook in Utrecht zijn veel huishoudens die het niet lukt om de eindjes aan elkaar te knopen. Deze mensen ervaren dagelijks stress. Zij hebben niet genoeg leefgeld, geen geld om deel te nemen aan sociale activiteiten en geen ruimte om onvoorziene gebeurtenissen financieel op te vangen. Vaak zijn zij afhankelijk van een uitkering, een te laag betaalde baan (een derde van de Utrechters die langdurig van een laag inkomen rondkomen werkt) en schuldeisers.

Sommige mensen hebben elke maand € 125-250,- tekort
Volgens het Nibud (2016) komen Utrechtse gezinnen met kinderen ouder dan 12 jaar gemiddeld 250 euro per maand tekort. Ook als zij gebruikmaken van alle regelingen en toeslagen. Voor samenwonenden met een inkomen op uitkeringsniveau loopt het tekort op tot 125 euro per maand. Deze mensen lopen vast in hun situatie. De kans is groot dat zij in schulden terechtkomen. Ook alleenstaanden en ouderen hebben het in een stad als Utrecht moeilijk.

Toenemende schuldenproblematiek
In de stad Utrecht hebben naar schatting 14.000-35.000 huishoudens schulden (ongeacht de hypotheekschuld). Dat is 8-20% van de bevolking. De gemiddelde schuld die mensen hebben als ze hulp zoeken bedraagt € 40.000,-. Mensen bereiken de hulpverlening laat en er is een groot gapend gat (bijna 75%) tussen de hoeveelheid mensen met schulden en het aantal met schulden dat de hulpverlening (buurtteam en stadsgeldbeheer) bereikt.

Koopkracht mensen met chronische ziekte of beperking is sinds 2002 met 12% gedaald
Mensen met een chronische ziekte of beperking hebben te maken met een grote stapeling van kosten, onder andere vanwege de eigen bijdrage voor de WMO, de WLZ, hulpmiddelen en medische kosten. Mensen gaan vanwege de hoge kosten zorg mijden en worden daardoor ongezonder. Daarbij hebben de meeste mensen met een chronische ziekte of beperking en ouderen weinig mogelijkheden om hun situatie te verbeteren.

Toenemende tweedeling in de stad
In Utrecht ontstaan arme wijken. 32% van de inwoners van Overvecht heeft een laag inkomen, 23% van de mensen in Zuidwest en 21% van de mensen in Noordwest. Mensen in arme wijken hebben een significant lagere levensverwachting dan mensen in rijkere wijken. De levensverwachting in goed ervaren gezondheid verschilt 12 jaar. In Tuindorp, Voordorp en Wittevrouwen (Noordoost) is deze 72 jaar en in Overvecht 60 jaar. Dit vraagt om extra aandacht voor armoedebestrijding en gezondheidsbevordering in wijken waar veel mensen met een laag inkomen wonen.

Houd het armoedebudget op peil!
Het armoedebudget is de afgelopen jaren met 5,5 miljoen gestegen. Vanwege de investeringen in kinderen (Klijnsmagelden), groeimiddelen voor de stad, het verlagen van de woonlasten, het jongerenfonds, en extra gelden voor beschermingsbewind. De eerste twee posten zijn structurele toevoegingen aan het armoedebudget, de laatste drie zijn incidenteel. Daardoor neemt het budget vanaf 2019 weer af met 2,3 miljoen euro.